Αφιέρωμα στη μνήμη του μεγάλου Δάσκαλου
Σαν σήμερα, «εν τω μέσω της νυκτός», 1970, έφυγε από τη ζωή ο κορυφαίος των Θιακών γραμμάτων, Παναγής Λεκατσάς.
«Τιμώ τούς ανθρώπους που με το μέτωπο ψηλά προχωρούν ενάντια στον άνεμο. Τους ασυμβίβαστους και τους απροσκύνητους. Και θυμούμαι τον βαρύ λόγο: ο δυνατός άνθρωπος είναι περισσότερο μόνος. Ο ωραίος ανδρισμός του οδήγησε τον Λεκατσά στο δύσκολο δρόμο στ’ ανηφορικά μονοπάτια. Αποφασίζεις να πετάξεις από πάνω σου κάθε ίχνος κομφορμισμού – αν μπορείς - και δημιουργείς τον εαυτό σου σα νόμισμα που η γνησιότητά του ελέγχεται και αναγνωρίζεται και στην ζωή και στο έργο σου.
Έτσι πήδησε μέσα στο χώρο της επιστήμης, σαν ασκητικός μύστης ταγμένος στην διακονία της, με τον τριπλό οπλισμό του: μια ασφαλισμένη άμεση επαφή με τις φιλολογικές πηγές, μια καταπληκτική εργατικότητα χωρίς ανάσα και με μια δίψα αλκοολικού για προσωπική έρευνα. Μα το κρυφό κουκούτσι που εξασφάλισε την καρποφορία του ήταν μια θερμή πίστη πως μέσα στις ψυχές των λαών δένονται οι ουσιαστικές αλήθειες και κλώθονται οι έννοιες – μητέρες που μας κυβερνούν στην ζωή. Η ανίχνευση τους στην αρχική μορφή στα πανάρχαια χρόνια ήταν η απαντοχή του ακούραστου μόχθου του.
΄Ηξερε πολύ καλά ότι διάλεξε τομέα που δεν παρέχει ελπίδες για εύκολες κοινωνικές επιτυχίες. Και μια μέθοδο εργασίας που μάλλον αντιπάθειες και αντιδράσεις θα του προσκόμιζε. Ήταν όμως ένα ηρωικό υπόδειγμα ανθρώπου αφοσιωμένου στο σκοπό του και προχωρούσε ενάντια στον άνεμο. Γι’ αυτό τον τιμώ. Το έργο του στην αρχή παραξένεψε, ίσως και ενόχλησε μερικούς. Τώρα «προσέχεται» και μελετιέται. Στο κοντινό μέλλον θ’ αναγνωριστεί περισσότερο. Γιατί πάντα θάρθει η στιγμή ν΄αναγνωριστεί ένα έργο που πίσω του υπήρξε ένας ζωντανός άνθρωπος που το πότισε με την πίστη του και το μόχθο του και το ράντισε με το αίμα της καρδιάς του»
Γιάννης Μηλιάδης
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Παναγής Λεκατσάς γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1911 στον Σταυρό Ιθάκης. Ήταν το πρώτο από τα πέντε παιδιά του ζεύγους Γεωργίου και Μαριγώς Λεκατσά. Ο Παναγής έδειξε από πολύ μικρός την κλίση του στα γράμματα και η μητέρα του ήταν η πρώτη που του υπέθαλψε τις πνευματικές φιλοδοξίες της εφηβικής του ηλικίας. Μεγάλο ρόλο στην νεανική πνευματική του διαμόρφωση έπαιξε και ο θείος του Γεράσιμος Λεκατσάς εξαίρετος φιλόλογος με σπάνια μόρφωση κριτική σκέψη και ρητορική ικανότητα. Μόλις ο Παναγής τελείωσε το σχολαρχείο ο πατέρας του τον πήρε μαζί με τον μικρότερο αδελφό του στην Αυστραλία όπου οι θείοι των παιδιών είχαν επικερδείς εργασίες. Στην Αυστραλία – το μοναδικό του ταξίδι στο εξωτερικό – έμεινε δύο χρόνια και είχε πάντα να διηγείται ιστορίες της ζωής του. Τα δύο πρώτα χρόνια του Γυμνασίου φοίτησε στην Λευκάδα, τα δύο τελευταία στην Κέρκυρα όπου διακρίθηκε για την επίδοσή του στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών.
Σπούδασε νομικά σύμφωνα με την επιθυμία των γονιών του αλλά οι φιλολογικές σπουδές το τράβηξαν από πολύ νωρίς. Η πρώτη του μεγάλη εργασία είναι η μετάφραση του Πινδάρου που ποτέ δεν έπαψε να την ξαναδουλεύει ως το τέλος της ζωής του. Ακολούθησαν σειρά μεταφράσεων και κριτικών εκδόσεων στην Βιβλιοθήκη Αρχαίων Ποιητών και Συγγραφέων του Ζαχαρόπουλου κι αργότερα του «Παπύρου» όλες με εισαγωγές και σχόλια.
Μια νέα περίοδος δημιουργίας του αρχίζει στα 1945 με τον «Σπάρτακο» για να συνεχιστεί ως τα 1950 με ιστορικά και κοινωνιολογικά έργα ζωτικής σημασίας για τον σύγχρονο ελληνισμό. Σ’ αυτή την περίοδο βλέπουν το φως μερικές από τις σημαντικότερες εργασίες όπως «Οι πόλεμοι των μονομάχων» η «Ιδεοκρατία και ιστορική αιτιοκρατία», «Η πολιτεία του Ήλιου», «Οι πόλεμοι των δούλων», «Η εποποιία της πάλης των τάξεων στην αρχαία Ελλάδα», το «Δήμου καταλύσεως και τυρρανίδος».
Τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του αφιερώθηκε στην εθνολογία και θρησκειολογία και έγινε ο θεμελιωτής αυτών των επιστήμων στην Ελλάδα. Οι σπουδαιότερες εθνολογικές και θρησκειολογικές μελέτες του είναι «Η καταγωγή των θεσμών, εθίμων και των δοξασιών», «Η ψυχή», «Ο Έρως», «Φαιάκια», «Μητριαρχία», «Ο Διόνυσος» και πολλά άλλα άρθρα και μελετήματα σε εφημερίδες, περιοδικά και στο Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών.
Σπουδές και ταξίδια στο εξωτερικό δεν έκαμε. Μέσα στο γραφείο του όμως είχε πάντα τα τελευταία βιβλία που κυκλοφορούν στο εξωτερικό πάνω στα θέματα που τον ενδιέφεραν.Είχε ανοίξει ένα τεράστιο λογαριασμό στον Ελευθερουδάκη και τον εξοφλούσε με δόσεις κόβοντας από το ψωμί του. Γιατί έμεινε φτωχός και χωρίς ενίσχυση σε όλη του την σταδιοδρομία. Ότι πρόσφερε στα ελληνικά γράμματα ήταν καρπός ολοκληρωτικής αφοσίωσης σ’ένα υψηλό πνευματικό και εθνοπλαστικό ιδανικό, σκληρού μόχθου και ακατάβλητης επιμονής.Ο ίδιος είχε μιλήσει για τον «πνευματικό του μόχθο τον ακαταμέτρητο μέσα στις πιο τραγικές συνθήκες ζωής, ένα μόχθο τόσο πιο μεγάλο, όσο πιο μικρές είναι οι δικές μας δυνάμεις και όσο πιο λίγα τα βοηθητικά μέσα που διαθέτουμε…»
Το πνευματικό ήθος του Παναγή Λεκατσά, ο ακέραιος χαρακτήρας του, η χωρίς ιδιοτέλεια και συμβιβασμούς ζωή του τον κράτησαν μακριά από τα δημόσια αξιώματα και αυτοπροβολές. Μελετητής του σπουδαστηρίου την μόνη παραχώρηση που επέτρεψε ήταν μερικές σποραδικές διαλέξεις ή ομιλίες σε πανηγυρικές εκδηλώσεις, όπου και εκεί εντυπωσίαζε με την δεινότητα του λόγου , του ύφους και του στοχασμού του.
Ιδιαίτερη υπήρξε πάντα η αγάπη του Λεκατσά για τους νέους. «...πιστεύω πολύ στους νέους. Ίσως μόνο σ’ αυτούς πιστεύω». Και πραγματικά πίστευε πολύ σ΄αυτούς, γι’ αυτούς ερευνούσε, γι΄αυτούς έγραφε. Γι αυτό πολύ συχνά έλεγε: «Η μεγαλύτερη λύπη που παίρνω είναι όταν μ΄απογοητεύει ένας νέος άνθρωπος κι η μεγαλύτερη χαρά, όταν πάλι ένας νέος μου δίνει την σιγουριά για το πνευματικό μέλλον».
.jpg)
Παραδειγματικός θα μείνει ο στέρεος δεσμός του με την πεζογράφο Εύα Βλάμη. Ο γάμος του στάθηκε μια ιδανική ένωση που ο ένας συμπλήρωνε τον άλλο χωρίς ποτέ κανένας να χάσει την αυτοτέλειά του.
Στις 6 του Σεπτέμβρη του 1970 τα Ελληνικά Γράμματα έχασαν τον Παναγή Λεκατσά. Ο πρόωρος θάνατός του από εγκεφαλική θρόμβωση του σε ηλικία 59 ετών τον σταμάτησε στην μέση του δρόμου πριν προφτάσει να αξιοποιήσει το σύνολο από τους θησαυρούς των ερευνών του.Μετά το θάνατό του, η Εύα Βλάμη επιμελήθηκε της έκδοσης του έργου του "Διόνυσος" από τη Βιβλιοθήκη Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραΐτη, το 1971.
Μοναδικός μεταφραστής του Πινδάρου της Σαπφώς του Ευριπίδη και άλλων αρχαίων ποιητών βαθύς μελετητής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας, μαχητικός δημοτικιστής, οξύς κοινωνιολόγος, θεμελιωτής της θρησκειολογίας και της εθνολογίας στην Ελλάδα ο Παναγής Λεκατσάς αποτελεί αυθεντία στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών και της αρχαιογνωσίας.
ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ
Στις 24 Ιουνίου 2008 κοινοποιήθηκε σε πρόσωπα της οικογένειας του Παναγή Λεκατσά η παρακάτω απόφαση του Επαρχιακού Συμβουλίου.
Θαυμάστε το αποτέλεσμα της υλοποίησης της απόφασης σήμερα έξι χρόνια μετά!!!
Σαν σήμερα, «εν τω μέσω της νυκτός», 1970, έφυγε από τη ζωή ο κορυφαίος των Θιακών γραμμάτων, Παναγής Λεκατσάς.
Έτσι πήδησε μέσα στο χώρο της επιστήμης, σαν ασκητικός μύστης ταγμένος στην διακονία της, με τον τριπλό οπλισμό του: μια ασφαλισμένη άμεση επαφή με τις φιλολογικές πηγές, μια καταπληκτική εργατικότητα χωρίς ανάσα και με μια δίψα αλκοολικού για προσωπική έρευνα. Μα το κρυφό κουκούτσι που εξασφάλισε την καρποφορία του ήταν μια θερμή πίστη πως μέσα στις ψυχές των λαών δένονται οι ουσιαστικές αλήθειες και κλώθονται οι έννοιες – μητέρες που μας κυβερνούν στην ζωή. Η ανίχνευση τους στην αρχική μορφή στα πανάρχαια χρόνια ήταν η απαντοχή του ακούραστου μόχθου του.
΄Ηξερε πολύ καλά ότι διάλεξε τομέα που δεν παρέχει ελπίδες για εύκολες κοινωνικές επιτυχίες. Και μια μέθοδο εργασίας που μάλλον αντιπάθειες και αντιδράσεις θα του προσκόμιζε. Ήταν όμως ένα ηρωικό υπόδειγμα ανθρώπου αφοσιωμένου στο σκοπό του και προχωρούσε ενάντια στον άνεμο. Γι’ αυτό τον τιμώ. Το έργο του στην αρχή παραξένεψε, ίσως και ενόχλησε μερικούς. Τώρα «προσέχεται» και μελετιέται. Στο κοντινό μέλλον θ’ αναγνωριστεί περισσότερο. Γιατί πάντα θάρθει η στιγμή ν΄αναγνωριστεί ένα έργο που πίσω του υπήρξε ένας ζωντανός άνθρωπος που το πότισε με την πίστη του και το μόχθο του και το ράντισε με το αίμα της καρδιάς του»
Γιάννης Μηλιάδης
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Παναγής Λεκατσάς γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1911 στον Σταυρό Ιθάκης. Ήταν το πρώτο από τα πέντε παιδιά του ζεύγους Γεωργίου και Μαριγώς Λεκατσά. Ο Παναγής έδειξε από πολύ μικρός την κλίση του στα γράμματα και η μητέρα του ήταν η πρώτη που του υπέθαλψε τις πνευματικές φιλοδοξίες της εφηβικής του ηλικίας. Μεγάλο ρόλο στην νεανική πνευματική του διαμόρφωση έπαιξε και ο θείος του Γεράσιμος Λεκατσάς εξαίρετος φιλόλογος με σπάνια μόρφωση κριτική σκέψη και ρητορική ικανότητα. Μόλις ο Παναγής τελείωσε το σχολαρχείο ο πατέρας του τον πήρε μαζί με τον μικρότερο αδελφό του στην Αυστραλία όπου οι θείοι των παιδιών είχαν επικερδείς εργασίες. Στην Αυστραλία – το μοναδικό του ταξίδι στο εξωτερικό – έμεινε δύο χρόνια και είχε πάντα να διηγείται ιστορίες της ζωής του. Τα δύο πρώτα χρόνια του Γυμνασίου φοίτησε στην Λευκάδα, τα δύο τελευταία στην Κέρκυρα όπου διακρίθηκε για την επίδοσή του στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών.
Μια νέα περίοδος δημιουργίας του αρχίζει στα 1945 με τον «Σπάρτακο» για να συνεχιστεί ως τα 1950 με ιστορικά και κοινωνιολογικά έργα ζωτικής σημασίας για τον σύγχρονο ελληνισμό. Σ’ αυτή την περίοδο βλέπουν το φως μερικές από τις σημαντικότερες εργασίες όπως «Οι πόλεμοι των μονομάχων» η «Ιδεοκρατία και ιστορική αιτιοκρατία», «Η πολιτεία του Ήλιου», «Οι πόλεμοι των δούλων», «Η εποποιία της πάλης των τάξεων στην αρχαία Ελλάδα», το «Δήμου καταλύσεως και τυρρανίδος».
Σπουδές και ταξίδια στο εξωτερικό δεν έκαμε. Μέσα στο γραφείο του όμως είχε πάντα τα τελευταία βιβλία που κυκλοφορούν στο εξωτερικό πάνω στα θέματα που τον ενδιέφεραν.Είχε ανοίξει ένα τεράστιο λογαριασμό στον Ελευθερουδάκη και τον εξοφλούσε με δόσεις κόβοντας από το ψωμί του. Γιατί έμεινε φτωχός και χωρίς ενίσχυση σε όλη του την σταδιοδρομία. Ότι πρόσφερε στα ελληνικά γράμματα ήταν καρπός ολοκληρωτικής αφοσίωσης σ’ένα υψηλό πνευματικό και εθνοπλαστικό ιδανικό, σκληρού μόχθου και ακατάβλητης επιμονής.Ο ίδιος είχε μιλήσει για τον «πνευματικό του μόχθο τον ακαταμέτρητο μέσα στις πιο τραγικές συνθήκες ζωής, ένα μόχθο τόσο πιο μεγάλο, όσο πιο μικρές είναι οι δικές μας δυνάμεις και όσο πιο λίγα τα βοηθητικά μέσα που διαθέτουμε…»
Το πνευματικό ήθος του Παναγή Λεκατσά, ο ακέραιος χαρακτήρας του, η χωρίς ιδιοτέλεια και συμβιβασμούς ζωή του τον κράτησαν μακριά από τα δημόσια αξιώματα και αυτοπροβολές. Μελετητής του σπουδαστηρίου την μόνη παραχώρηση που επέτρεψε ήταν μερικές σποραδικές διαλέξεις ή ομιλίες σε πανηγυρικές εκδηλώσεις, όπου και εκεί εντυπωσίαζε με την δεινότητα του λόγου , του ύφους και του στοχασμού του.
Ιδιαίτερη υπήρξε πάντα η αγάπη του Λεκατσά για τους νέους. «...πιστεύω πολύ στους νέους. Ίσως μόνο σ’ αυτούς πιστεύω». Και πραγματικά πίστευε πολύ σ΄αυτούς, γι’ αυτούς ερευνούσε, γι΄αυτούς έγραφε. Γι αυτό πολύ συχνά έλεγε: «Η μεγαλύτερη λύπη που παίρνω είναι όταν μ΄απογοητεύει ένας νέος άνθρωπος κι η μεγαλύτερη χαρά, όταν πάλι ένας νέος μου δίνει την σιγουριά για το πνευματικό μέλλον».
Στις 6 του Σεπτέμβρη του 1970 τα Ελληνικά Γράμματα έχασαν τον Παναγή Λεκατσά. Ο πρόωρος θάνατός του από εγκεφαλική θρόμβωση του σε ηλικία 59 ετών τον σταμάτησε στην μέση του δρόμου πριν προφτάσει να αξιοποιήσει το σύνολο από τους θησαυρούς των ερευνών του.Μετά το θάνατό του, η Εύα Βλάμη επιμελήθηκε της έκδοσης του έργου του "Διόνυσος" από τη Βιβλιοθήκη Γενικής Παιδείας της Σχολής Μωραΐτη, το 1971.
Μοναδικός μεταφραστής του Πινδάρου της Σαπφώς του Ευριπίδη και άλλων αρχαίων ποιητών βαθύς μελετητής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας, μαχητικός δημοτικιστής, οξύς κοινωνιολόγος, θεμελιωτής της θρησκειολογίας και της εθνολογίας στην Ελλάδα ο Παναγής Λεκατσάς αποτελεί αυθεντία στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών και της αρχαιογνωσίας.
ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ
Θαυμάστε το αποτέλεσμα της υλοποίησης της απόφασης σήμερα έξι χρόνια μετά!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου