ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

                                        ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΟΝ ΟΜΗΡΟ, 1300-800 π.Χ.

Στο μαγευτικό τοπίο του όρμου της Πόλης στη βόρεια Ιθάκη, που διερευνήθηκε στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα από τους Βρετανούς αρχαιολόγους W.A. Heurtley και S. Benton, πραγματοποιήθηκε φέτος στις 18 Σεπτεμβρίου η καθέλκυση ενός διαφορετικού σκάφους.

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για την ανακατασκευή -υπό κλίμακα 1 προς 10- ενός ιστιοφόρου πλοίου με 20 κουπιά, με τα χαρακτηριστικά που πρέπει να είχε το πλοίο στο οποίο ο Οδυσσέας έκανε το μακρύ ταξίδι του στη Μεσόγειο και σε γενικές γραμμές, τα μυκηναϊκά πλοία, ακολουθώντας τις περιγραφές και τις πληροφορίες που παρέχονται από τον Όμηρο και τον Ησίοδο: η κοίλη γάστρα, η συμμετρική και ανυψωμένη πρύμνη και πλώρη, το τετραγωνικό πανί, το πρυμναίο πηδάλιο που έχει τη μορφή δύο μεγάλων και δυσκίνητων κουπιών, το ένα και μοναδικό κύριο κατάρτι, η έλλειψη συνεχόμενης γέφυρας (που υπάρχει μόνο στην πρύμνη και πλώρη).

Χτισμένο σύμφωνα με τις πιο αρχαίες τεχνικές της ναυπηγικής, με αποκλειστική χρήση ξύλου και σχοινιού, το πλοίο, με έρμα από πέτρες, όπως έκαναν στην αρχαιότητα, είχε το βάπτισμα του στην Πόλη. Ένας στόχος που πραγματοποιεί την ιδέα του κατασκευαστή του, Ιταλού Bruno Mazzali (ο οποίος έχει ήδη κατασκευάσει την αναπαράσταση του ανάκτορου της Οδύσσειας που εκτίθεται στην κεντρική πλατεία του Σταυρού), και το χρέος της τοπικής κοινωνίας του Σταυρού- που τον υποστηρίζει σε αυτό του το εγχείρημα- το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού στο νησί. 
Μια σημαντική ευκαιρία ανοίγει τώρα, με την πρόταση για τη δημιουργία του «Μουσείου της Προϊστορικής Θάλασσας (από τον Οδυσσέα στον Όμηρο, 1300-800 π.Χ.), που θα φιλοξενήσει ένα μυκηναϊκό πλοίο με το πλήρης φορτίο του.
Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει η λεπτομερής ανακατασκευή του φορτίου του πλοίου, δηλαδή τα αγαθά που χαρακτήριζαν την αγορά της Μεσογείου στα διάφορα λιμάνια από την Ανατολή στη Δύση και αντίστροφα. Το κύριο φορτίο αποτελούνταν από μέταλλα, όπως αποδεικνύει η ανακάλυψη του ναυαγίου  UluBurun  (στην Τουρκία) που περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες χρυσού, χαλκού και κασσιτέρου.

Αλλά, προς επιβίβαση στα μυκηναϊκά πλοία ήταν επίσης σκλάβοι, ζώα και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Στην ανακατασκευή υπό κλίμακα βρίσκουμε για παράδειγμα, την Ευρύκλεια, νέα δούλη που μπήκε στον οίκο του Λαέρτη μετά από ένα μακρύ ταξίδι από τη Σικελία στην Ιθάκη.
Στο πλοίο βρίσκουμε επίσης, φοβισμένο από τη θάλασσα, ένα από τα μουλάρια του Νεοπτόλεμου, ενός Ιθακήσιου που ήθελε γρήγορα πίσω το σκάφος του που είχε δανείσει στον Τηλέμαχο για να πάει στην Πύλο και τη Σπάρτη σε αναζήτηση ειδήσεων σχετικά με τον πατέρα του. Ο Νεοπτόλεμος είχε μια επείγουσα ανάγκη για τη μεταφορά μουλαριών από την Πελοπόννησο στην Ιθάκη. 

Μέρος του φορτίου ήταν ακόμα μεγάλα πιθάρια γεμάτα κριθάρι, σιτάρι, κρασί και λάδι, και άλλα μικρότερα αγγεία για καλλυντικά και αρώματα, των οποίων οι αρχαίοι πολιτισμοί έκαναν ευρεία χρήση, όπως εμείς σήμερα και ίσως ακόμη περισσότερο.
Το Μουσείο της Θάλασσας θα φιλοξενήσει επίσης ανακατασκευές μερών του πλοίου, όπως προϊστορική άγκυρα, χάλκινα εργαλεία ξυλουργών ( τσεκούρι, πέλεκυς, τρυπάνι), και μερικά τμήματα του κύτους σε πλήρες μέγεθος, παρέχοντας έτσι ένα ρεαλιστικό παράδειγμα σύνδεσης μερών με ραφή από σκοινί ή με τη μέθοδο εγκοπών και προεξοχών.
Το Μουσείο θα περιλαμβάνει ακόμα ενότητες που θα αναπαριστούν τις ναυτικές γνώσεις της εποχής της Οδύσσειας: Ομηρική αστρονομία, ρεύματα και άνεμοι που ρυθμίζουν τη ναυσιπλοΐα, ρότες και λιμάνια της Μεσογείου, το εμπόριο, η πειρατεία κ.λ.π.
Μετά από αρκετές συναντήσεις και ανταλλαγή απόψεων για τον προσδιορισμό του καταλληλότερου χώρου για το Μουσείο, ένα σημαντικό βήμα έγινε με τον προσδιορισμό της προσωρινής έδρας του σε χώρο στο κέντρο του Σταυρού, με μελλοντική καλύτερη τοποθεσία στο λιμανάκι της Πόλης, λίγα μέτρα από το φημισμένο σπήλαιο του Λοΐζου, καθώς η θάλασσα παίζει αποφασιστικό ρόλο στον καθορισμό της Ομηρικής Ιθάκης.

                                                                                             Μαddalena Reni